قلعه والی یکی از بناهای برجای مانده از دوره قاجار است که به دستور غلام‌رضا خان والی بر تپه‌ای در شمال خیابان پاسداران شهر ایلام ساخته شد. معماری قلعه ترکیبی از سبک سنتی ایرانی و تأثیراتی از معماری عثمانی است که در آن زمان در منطقه رواج داشت. این اثر تاریخی در سال 1376 با شماره ثبت 1798 در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده و امروزه یکی از نمادهای فرهنگی و گردشگری استان ایلام به شمار می‌رود.

قلعه والی بر مساحتی در حدود 4000 تا 4500 مترمربع گسترده شده و شامل چندین اتاق بزرگ و کوچک، چهار ایوان، دو تراس، تالار شاه‌نشین، اتاق آیینه و چندین زیرزمین است. معماری آن بر سبک قاجاری با ترکیب مصالح بومی مانند آجر، سنگ، گچ، کاشی و چوب استوار است؛ تزئیناتی مانند قوس‌های رومی، گچ‌بری‌ها، پنجره‌های مشبک رنگی، نرده‌های آجری فیروزه‌ای و حوض سنگی از همان نقاط قوت معماری این قلعه محسوب می‌شوند. در جریان جنگ ایران و عراق قلعه قسمتی تخریب شد اما مرمت آن از سال 67 آغاز گردید و در سال 69 پایان یافت. امروزه در فضای دلنشین این بنا، موزه مردم‌شناسی ایلام مستقر شده که آیین‌ها، پوشش محلی، صنایع‌دستی و فرهنگ اقوام مختلف استان را به نمایش می‌گذارد.

برای دسترسی به قلعه والی کافی است به سمت شمال خیابان پاسداران در شهر ایلام حرکت کنید. موقعیت مرکزی این بنا موجب شده است که به‌راحتی با خودرو شخصی یا تاکسی‌های شهری بتوان به آن دسترسی داشت. بازدید از قلعه معمولاً بین 1 تا 2 ساعت زمان می‌برد و ساعات بازدید نیز اغلب صبح‌ها و عصرها است. بهترین زمان سفر به این مکان تاریخی، فصل بهار و زمان نوروز است؛ در این ایام جشن‌ها و نمایش‌های فرهنگی در فضای موزه برگزار می‌شود و جذابیت بازدید را دوچندان می‌سازد. لطفاً در هنگام بازدید به حفظ اصالت بنا، دوری از آسیب به بخش‌های مرمت‌شده، و همراه نداشتن زباله توجه کنید تا این میراث تاریخی باقی بماند.