ارگ کلاه فرنگی بیرجند، که با نام‌های ارگ حسام الدوله، قصر بی‌بی عروس و ارگ سرکار نیز شناخته می‌شود، یکی از آثار شاخص شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی است که در خیابان مطهری، میدان طالقانی این شهر قرار دارد. این عمارت با مساحتی حدود 700 متر مربع و با شکلی خاص و منحصر به فرد به‌عنوان مقر حکومتی مورد استفاده قرار می‌گرفت و همچنین به عنوان یکی از نمادهای معماری دوره قاجار در این منطقه شناخته می‌شود. ساخت آن تقریباً بین سال‌های 1264 تا 1313 هجری قمری انجام شده و در تاریخ 11 مرداد 1376 با شماره ثبت 1880 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ارگ کلاه‌فرنگی به صورت شش‌ضلعی با فرم زیگوراتی طراحی شده است؛ بخش همکف و طبقه اول آن دارای فضاهای کاربردی هستند و طبقات فوقانی عمدتاً به عنوان بخش نمایشی و تزئینی ساخته شده‌اند. مصالح به‌کاررفته شامل آجر، گِل، ساروج و آهک است که نمای سفیدرنگ بنا را تشکیل داده‌اند. یکی از شاخص‌ترین بخش‌های بنا، حوضخانه هشت‑ضلعی با سقف گنبدی و طاق‌نماها، کاربندی‌ها و مقرنس‌کاری‌های زیباست که در طبقه هم‌کف قرار دارد. بنای تاریخی در گذشته مقر حکومتی بوده و امروزه کاربری اداری ـ گردشگری دارد.

با این وجود، در مناسبت‌هایی مانند تعطیلات عید نوروز درهای ارگ به روی بازدیدکنندگان باز می‌شود. همچنین در روزهای عادی می‌توان با هماهنگی دربان‌های فرمانداری و در ساعات اداری، بازدید کوتاهی از این بنای تاریخی داشت. برای بازدید از همه بخش‌های ارگ معمولاً به بیش از یک ساعت زمان نیاز نخواهید داشت و می‌توانید از معماری و فضای تاریخی آن لذت ببرید. برای بازدید از ارگ کلاه‌فرنگی کافی است به مرکز شهر بیرجند رفته و از خیابان شهید منتظری یا خیابان مطهری خود را به میدان طالقانی برسانید؛ سپس مسیر خیابان مطهری را تا شماره 16 دنبال کنید تا به بنای تاریخی برسید. بهترین زمان بازدید، صبح یا اوایل عصر در فصل بهار و اوایل تابستان است که هوا ملایم‌تر است. هنگام بازدید، رعایت نکاتی چون عدم آسیب به ساختار بنا، پرهیز از دخالت در بخش‌های ممنوعه، و حفظ آرامش محوطه ضروری است تا میراث ارزشمند این بنا برای نسل‌های بعدی باقی بماند.