غار کَرَفتو غاری باستانی و اثری تاریخی در استان کردستان است که در صخره مرتفعی در شرق شهر سقز و شمال غرب شهرستان دیواندره قرار دارد. این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌ و با توجه به تحقیقات به عمل آمده در دوران مزوزوئیک در زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است. بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد.

در مورد نام غار کرفتو نظرات مختلفی وجود دارد. گفته می‌شود که احتمالا کرفتو ترکیبی از دو واژه «کرف» و «تو» است. واژه «کرف یا کرفت» در زبان پهلوی به معنی ثواب و در اوستا به معنی «ستایش» و واژه «تو» نیز در زبان‌های باستانی چون سومری و عیلامی به معنی خورشید و گرما است. در زبان کردی امروزی نیز برای گرما کلمه «تاو» و برای خورشید «هه‌تاو» به کار می‌برند؛ بنابراین اگر این ترکیب درست باشد، کرفتو به معنی ستایشگاه خورشید است و احتمال می‌رود این غار و قلعه یکی از معابد مهرپرستی در کردستان بوده است.

راه دسترسی به این غار از طریق سقز، مسیر آسفالته شهر صاحب به میرسعید و از طریق دیواندره، دو راهی تکاب گورباباعلی و از طریق تکاب، مسیر جاده خاکی روستای علی‌آباد امکان‌پذیر است. این اثر در تاریخ 20 بهمن 1318 با شماره ثبت 330 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است. همچنین این غار در تاریخ 24 آبان 1401 در فهرست موقت جهانی یونسکو ثبت گردید.

پیمایش در داخل غار کرفتو به دلیل شرایط سخت و پیچیده‌ای که داخل آن وجود دارد، نیازمند تجهیزات ویژه‌ای مانند کلاه ایمنی چراغ دار، کفش مناسب، لباس ضدآب، سیستم‌های بالابری و ... است قبل از شروع پیمایش در غار کرفتو، حتما باید تجهیزات ایمنی و حفاظتی را با راهنمایان و متخصصان غار کرفتو چک کنید. همچنین از وضعیت ایمنی و سلامت وسایل خود اطمینان حاصل نمایید.