غار «اشکفت گاوی» در دامنه شمالی کوه سبز و در فاصله پنج کیلومتری جنوب غرب شهرستان مرودشت در استان فارس قرار دارد. این غار روبروی روستای دهویه رونیز علیا واقع شده و یکی از آثار باارزش دشت مرودشت از دوره پیش از تاریخ به شمار می‌آید. از این غار یافته‌های باستان‌شناسی متنوعی به دست آمده است که شامل تدفین انسانی متعلق به انسان هوشمند (هوموساپینس)، ابزارهای سنگی و استخوانی می‌شود. این اثر تاریخی ثبت‌شده به عنوان اثر ملی ایران در تاریخ 12 بهمن 1381 است و نخستین بار در سال 1348 خورشیدی (1969 میلادی) توسط ویلیام سامنر شناسایی شد و در 1357 توسط مایکل روزنبرگ کاوش شد.

کاوش‌ها نشان دادند که غار متعلق به دوران پارینه‌سنگی میانی و بالایی (حدود 27 تا 16 هزار سال پیش) است. یافته‌ها شامل ابزارهای سنگی و استخوانی و بقایای همراه تدفین انسان‌های هوموساپینس هستند که مطالعه کربن‌14 نیز این بازه زمانی را تأیید کرده است. بقایای حدود ده قطعه از بخش‌های جمجمه و اعضای بدن انسانی یافت شده که برخی پس از انتقال برای مطالعات بیشتر به آمریکا برده شدند. بررسی‌های پژوهشگران نشان می‌دهد ردپای برش و علائم سوختگی روی استخوان‌ها وجود دارد که به احتمال قوی نشانه‌ای از رسوم تشییع یا مصرف گوشت انسان بوده است.

این غار با دهانه‌ای رو به رودخانه کر و با شیبی تند به عمق زمین قرار گرفته است. دهانه در حدود 30 متر بالاتر از سطح دشت قرار دارد و ایجاد ستون‌های آهکی (استالاکتیت و استالاگمیت) از ویژگی‌های طبیعی‌اش است. بهترین زمان بازدید فصول معتدل مانند بهار و تابستان است؛ چرا که هوای داخل غار هنگام این فصول خنک و دل‌نشین است. برای حفظ این میراث ملی، از نزدیک شدن به مناطق حفاری، کندن و برداشتن آثار تاریخی و ایجاد آسیب به محیط طبیعی خودداری کنید.