غار قارنی یاریق که در کوهی به همین نام در جنوب شهرستان سلماس در استان آذربایجان غربی واقع شده، یکی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این منطقه به شمار می‌رود. این کوه که با نام محلی «اوچ قارداش» نیز شناخته می‌شود، دارای شکاف‌هایی طبیعی و عمیق است که زمینه‌ساز شکل‌گیری افسانه‌ای قدیمی در فرهنگ مردم سلماس شده است. این غار و شکاف‌های اطراف آن از دیدگاه زمین‌شناسی و باستان‌شناسی نیز اهمیت قابل توجهی دارند.

بر اساس افسانه‌ای محلی، سه برادر عاشق یک دختر می‌شوند، اما دختر دل در گرو کوچک‌ترین برادر دارد. او نمی‌تواند به صراحت احساس خود را بیان کند، پس راهی پیشنهاد می‌دهد: هر سه باید در یک روز مشخص شروع به شکافتن کوهی در جنوب سلماس کنند و هرکدام که زودتر کوه را بشکافد، همسر او خواهد شد. در روز موعود، سه برادر کار خود را آغاز می‌کنند، و دختر که دل‌باخته برادر کوچک‌تر است، پنهانی به کمک او می‌شتابد. در نتیجه، تنها شکاف برادر کوچک به بالای کوه می‌رسد و دو شکاف دیگر در میانه راه به هم می‌پیوندند. این افسانه هنوز در ذهن مردم منطقه زنده است و نام «قارنی یاریق» (شکم شکافته) از همین داستان الهام گرفته شده است.

اگرچه امروزه می‌دانیم این شکاف‌ها حاصل فرآیندهای زمین‌شناسی در دوره‌های مختلف هستند، وجود دخمه‌هایی در دل این شکاف‌ها نشان از فعالیت انسانی در اعصار باستان دارد. پژوهشگران این دخمه‌ها را به تمدن اورارتویی نسبت می‌دهند. به نظر می‌رسد این فضاها نه‌تنها به‌عنوان پناهگاه بلکه برای آیین‌های مذهبی یا تدفین نیز استفاده می‌شده‌اند. بنابراین، غار قارنی یاریق تنها یک پدیده طبیعی نیست، بلکه نمادی از پیوند اسطوره، تاریخ و زیست‌گاه انسان در دل کوه‌های استوار آذربایجان است.

برای دسترسی به غار قارنی یاریق، می‌توانید از مسیر سلماس یا ارومیه به سمت جنوب حرکت کنید و پس از رسیدن به دامنه کوه، مسیر پیاده‌روی سبک تا دهانه غارها را طی کنید. بهترین زمان بازدید از این منطقه، فصل بهار تا اوایل تابستان است که پوشش گیاهی سبز و هوای معتدل منطقه، شرایط مناسبی برای طبیعت‌گردی فراهم می‌کند. لطفاً هنگام بازدید، زباله‌ای در منطقه باقی نگذارید و از آسیب زدن به ساختار طبیعی و تاریخی غار خودداری کنید تا این جاذبه ارزشمند برای نسل‌های بعدی حفظ شود.